Ωτοσκλήρυνση: Αίτια, συμπτώματα & επιλογές θεραπείας

Ωτοσκλήρυνση: Αίτια, συμπτώματα & επιλογές θεραπείας

Η αίσθηση της ακοής αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της καθημερινότητας των περισσότερων ατόμων, ωστόσο συχνά τη θεωρούμε δεδομένη. Όταν όμως εμφανίζονται προβλήματα που αφορούν στη συγκεκριμένη αίσθηση, αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε τον έως τώρα άγνωστο αντίκτυπο που μπορεί να έχουν σε κάθε πτυχή της ζωής μας. Από τις δυσκολίες επικοινωνίας μέχρι τη συναισθηματική δυσφορία, οι παθήσεις του αυτιού που προκαλούν απώλεια ακοής υποβαθμίζουν σημαντικά την ποιότητα της ζωής μας. Ανάμεσα σε αυτές τις παθήσεις που επηρεάζει σημαντικά την ακουστική ικανότητα συγκαταλέγεται και η ωτοσκλήρυνση. 

Ανατομία του αυτιού και ο ρόλος της ακουστικής αλυσίδας

Για να κατανοήσουμε την ωτοσκλήρυνση, είναι σημαντικό να εξετάσουμε τη λειτουργία του αυτιού. Το αυτί αποτελείται από τρία μέρη: το εξωτερικό, το μέσο και το εσωτερικό αυτί. Ο ήχος εισέρχεται από το εξωτερικό αυτί και φτάνει στον τυμπανικό υμένα, προκαλώντας δονήσεις. Οι δονήσεις αυτές μεταφέρονται στο μέσο αυτί, όπου βρίσκονται τρία μικρά οστάρια – η σφύρα, ο άκμονας και ο αναβολέας – τα οποία διαμορφώνουν την ακουστική αλυσίδα. Ο ρόλος αυτής της αλυσίδας είναι η ενίσχυση και μεταφορά του ήχου προς το εσωτερικό αυτί. Στο εσωτερικό αυτί, οι ηχητικές δονήσεις μετατρέπονται σε νευρικά σήματα που ο εγκέφαλος ερμηνεύει ως ήχο. Η απρόσκποπτη λειτουργία αυτής της διαδικασίας είναι απαραίτητη για την ακοή.

Τι είναι η ωτοσκλήρυνση;

Η ωτοσκλήρυνση είναι μία πάθηση που επηρεάζει το μέσο και ενίοτε το έσω αυτί, οδηγώντας σε απώλεια ακοής. Η νόσος επηρεάζει την ακουστική αλυσίδα, μειώνοντας την ικανότητά της να μεταφέρει ανεμπόδιστα τον ήχο. Πρόκειται για μία πάθηση κατά την οποία το φυσιολογικό οστό της ωτικής κάψουλας αντικαθίσταται από μη φυσιολογικό ιστό, γνωστό ως ωτοσκληρυντικό ιστό. Αυτή η αλλαγή προκαλεί αγκύλωση της πλάκας του αναβολέα, ενός μικρού οσταρίου στο μέσο αυτί, εμποδίζοντας τη φυσιολογική μετάδοση του ήχου προς το εσωτερικό του αυτιού. Έτσι, εκδηλώνεται απώλεια ακοής ή βαρηκοΐα. Η βαρηκοΐα που προκύπτει μπορεί να είναι τύπου αγωγιμότητας, όταν ο ήχος δεν μεταδίδεται σωστά προς το εσωτερικό αυτί, ή νευροαισθητήρια, όταν επηρεάζεται και ο κοχλίας. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα συμπτώματα ξεκινούν σταδιακά και εξελίσσονται με την πάροδο του χρόνου. Η πάθηση εμφανίζεται συχνότερα στις γυναίκες, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια ή μετά την εγκυμοσύνη. Παρόλο που η αιτία της ωτοσκλήρυνσης παραμένει άγνωστη, υπάρχουν διάφοροι και ετερογενείς παράγοντες κινδύνου εμφάνισης της πάθησης.

Αίτια εμφάνισης της πάθησης

Το ακριβές αίτιο εμφάνισης της ωτοσκλήρυνσης δεν είναι πλήρως κατανοητό. Ωστόσο, φαίνεται ότι η πάθηση έχει τις ρίζες της στην κληρονομική προδιάθεση, τις ορμονικές διακυμάνσεις και τη λοίμωξη από κάποιον ιό όπως αυτόν της ιλαράς. Η πάθηση είναι πιο διαδεδομένη στις γυναίκες και συχνά γίνεται εμφανής κατά τη νεαρή ενήλικη ζωή, με τα συμπτώματα να επιδεινώνονται δυνητικά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης λόγω των ορμονικών διακυμάνσεων που χαρακτηρίζουν τη συγκεκριμένη περίοδο της ζωής μιας γυναίκας.

Ωτοσκλήρυνση και συμπτώματα

Τα κύρια συμπτώματα της ωτοσκλήρυνσης περιλαμβάνουν την προοδευτική απώλεια ακοής, η οποία συχνά είναι αμφοτερόπλευρη αλλά μπορεί να επηρεάζει μόνο το ένα αυτί. Πολλοί ασθενείς αναφέρουν εμβοές, δηλαδή βουητό ή ήχο στο αυτί που δεν προέρχεται από εξωτερική πηγή. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να παρουσιαστεί αίσθημα πληρότητας στο αυτί, ζάλη ή ακόμη και ίλιγγος. Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της πάθησης είναι η παρακουσία του Willis, κατά την οποία οι ασθενείς αναφέρουν ότι ακούν καλύτερα σε θορυβώδες περιβάλλον, όπως σε ένα μπαρ.

Ωτοσκλήρυνση και εμβοές

Η ωτοσκλήρυνση μπορεί να προκαλέσει εμβοές λόγω της μη φυσιολογικής ανάπτυξης ωτοσκληρυντικού ιστού, που διαταράσσει τη φυσιολογική μετάδοση των ηχητικών δονήσεων προς το εσωτερικό αυτί. Αυτή η κατάσταση συχνά επηρεάζει τον αναβολέα, ένα από τα μικροσκοπικά οστά στο μέσο αυτί, οδηγώντας σε μείωση της ακουστικής ευαισθησίας. Καθώς το ακουστικό σύστημα προσπαθεί να αντισταθμίσει την απώλεια ακοής, ο εγκέφαλος μπορεί να ερμηνεύσει λανθασμένα την έλλειψη εισερχόμενων ηχητικών σημάτων, δημιουργώντας την αντίληψη ύπαρξης βουητού, σφυρίγματος ή άλλων μη υπαρκτών ήχων, γνωστών ως εμβοές. Αυτό το σύμπτωμα μπορεί να είναι επίμονο και ενοχλητικό, επηρεάζοντας περαιτέρω την ακουστική ικανότητα και τη γενική ευημερία του ατόμου.

Διάγνωση

Η διάγνωση της ωτοσκλήρυνσης γίνεται από εξειδικευμένο χειρουργό ΩΡΛ και βασίζεται σε μία σειρά εξετάσεων. Αρχικά, λαμβάνεται λεπτομερές ιστορικό του ασθενούς, το οποίο μπορεί να περιλαμβάνει αναφορές για οικογενειακό ιστορικό βαρηκοΐας ή επιδείνωση της ακοής κατά την εγκυμοσύνη. Η ωτομικροσκόπηση, δηλαδή η εξέταση του αυτιού με μικροσκόπιο, επιτρέπει την αξιολόγηση της τυμπανικής μεμβράνης, η οποία συχνά είναι φυσιολογική στην ωτοσκλήρυνση. Ο πλήρης ακουολογικός έλεγχος είναι εξίσου απαραίτητος. Σε πιο εξειδικευμένες περιπτώσεις, μπορεί να πραγματοποιηθεί αξονική ή μαγνητική τομογραφία για να επιβεβαιωθεί η διάγνωση και να αποκλειστούν άλλες παθήσεις.

Θεραπεία της πάθησης

Η θεραπεία της ωτοσκλήρυνσης έχει στόχο την αποκατάσταση της ακοής και την ανακούφιση από τα συνοδά συμπτώματα όπως οι εμβοές και η ζάλη. Στα αρχικά στάδια ή σε περιπτώσεις που η απώλεια ακοής είναι ήπια, μπορεί να συνιστάται παρακολούθηση και χρήση φθοριούχου νατρίου, το οποίο φαίνεται να επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου. 

Ακουστικά για ωτοσκλήρυνση

Για ασθενείς με σοβαρότερη βαρηκοΐα λόγω ωτοσκλήρυνσης, τα ακουστικά βαρηκοΐας μπορούν να βοηθήσουν, ενισχύοντας τον ήχο και παρακάμπτοντας την αγκύλωση του αναβολέα. Όμως, η χειρουργική επέμβαση αποτελεί την κύρια θεραπευτική επιλογή.

Ωτοσκλήρυνση και χειρουργείο

Η οριστική αποκατάσταση της ωτοσκλήρυνσης πραγματοποιείται μόνο χειρουργικά. Η αναβολοτομή ή αναβολεκτομή αποτελεί την επέμβαση εκλογής. Πρόκειται για μία μικροχειρουργική επέμβαση που πραγματοποιείται υπό γενική αναισθησία. Κατά τη διάρκεια της επέμβασης, αφαιρείται η καθηλωμένη πλάκα του αναβολέα ή δημιουργείται μία μικρή οπή στην πλάκα, και τοποθετείται μία τεχνητή πρόθεση που επιτρέπει την ομαλή μετάδοση του ήχου. Η χειρουργική επέμβαση είναι εξαιρετικά αποτελεσματική, με ποσοστά επιτυχίας που ξεπερνούν το 90%. Ο Χειρουργός ΩΡΛ στην Αθήνα και την Ήπειρο Dr. Πέτρος Λίτος αντιμετωπίζει την πάθηση με την ενδεδειγμένη ανά περίπτωση τεχνική, ώστε να αποκατασταθεί η ακουστική ικανότητα του ασθενούς. 

Ωτοσκλήρυνση και θεραπεία με λέιζερ

Η χρήση λέιζερ συμβάλλει σημαντικά στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της έκβασης της επέμβασης, μειώνοντας παράλληλα τα μετεγχειρητικά προβλήματα και τις επιπλοκές, συγκριτικά με άλλες τεχνικές. Το λέιζερ  επιτρέπει την εκτέλεση της επέμβασης αναίμακτα και ατραυματικά, ελαχιστοποιώντας τον ερεθισμό του λαβυρίνθου. Ως αποτέλεσμα, μειώνεται η πιθανότητα εμφάνισης μετεγχειρητικής ζάλης, επιτρέποντας στον ασθενή να επιστρέψει πιο γρήγορα στις καθημερινές του δραστηριότητες. 

Μετεγχειρητική φροντίδα

Μετά την επέμβαση, ο ασθενής συνήθως παραμένει στο κρεβάτι για 24 ώρες και λαμβάνει εξιτήριο την επόμενη ημέρα με συγκεκριμένες οδηγίες. Για τις πρώτες ημέρες χορηγούνται παυσίπονα και αντιβιοτικά. Το μικρό επίθεμα που τοποθετείται στο αυτί αφαιρείται σε πέντε ημέρες, και ο ασθενής μπορεί να επιστρέψει στην εργασία του μέσα σε δύο εβδομάδες. Εάν και τα δύο αυτιά πάσχουν από ωτοσκλήρυνση, η δεύτερη επέμβαση πραγματοποιείται μετά από τουλάχιστον ένα χρόνο.