Οι εμβοές συνιστούν μια σύνθετη και συχνά χρόνιας μορφής πάθηση, οι οποίες χαρακτηρίζονται από την αντίληψη του ήχου χωρίς να υφίσταται κάποια εξωτερική πηγή που να τον παράγει. Ο ήχος αυτός συνήθως περιγράφεται ως κουδούνισμα, βουητό, σφύριγμα, ήχο τζιτζικιών ή παράσιτα ραδιοφώνου στα αυτιά ή το κεφάλι, τον οποίο μόνο ο ασθενής μπορεί να αντιληφθεί. Σε σπάνιες περιπτώσεις, ο ήχος μπορεί να γίνει αντιληπτός και από κάποιον τρίτο. Οι εμβοές αποτελούν στην πλειοψηφία των περιπτώσεων σύμπτωμα μιας υποκείμενης πάθησης και όχι αυτοτελή πάθηση από μόνες τους. Μάλιστα, μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την ποιότητα ζωής, οδηγώντας σε δυσφορία, δυσκολία στη συγκέντρωση και διαταραχές ύπνου, γι’αυτό η στοχευμένη διάγνωση και αποτελεσματική θεραπεία κρίνονται αναγκαίες.

Τύποι εμβοών

Οι εμβοές ταξινομούνται σε δύο κύριους τύπους: υποκειμενικές και αντικειμενικές (σφήζουσες). Οι υποκειμενικές εμβοές, η πιο κοινή μορφή, γίνονται αντιληπτές μόνο από το πάσχον άτομο και δεν μπορούν να ακουστούν από άλλους. Συχνά σχετίζεται με διαταραχές του ακουστικού συστήματος, συνήθως λόγω κάποιας παθολογίας εξαιτίας κάποιου προβλήματος στο εξωτερικό, το μέσο ή το εσωτερικό αυτί ή λόγω δυσλειτουργίας στο ακουστικό (κοχλιακό) νεύρο ή το τμήμα του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για την ερμηνεία των νευρικών ερεθισμάτων ως ήχους.

Οι αντικειμενικές εμβοές, από την άλλη πλευρά, είναι μια σπάνια κατάσταση κατά την οποία ο ήχος των εμβοών γίνεται αντιληπτός τόσο από τον ασθενή όσο και από άλλους. Αυτός ο τύπος μπορεί να προκληθεί από κάποια πάθηση των αιμοφόρων αγγείων (στένωση καρωτίδας) ή των ακουστικών οσταρίων στο μέσο αυτί ή λόγω μυϊκών σπασμών.

Εμβοές: Αιτίες εκδήλωσης

Οι αιτίες εμφάνισης εμβοών είναι ποικίλες και μπορεί να κατηγοριοποιηθούν σε ακουστικές και μη ακουστικές. Οι ακουστικές αιτίες σχετίζονται κυρίως με βλάβες στο ακουστικό σύστημα, συμπεριλαμβανομένου του εξωτερικού, του μέσου και του εσωτερικού αυτιού, καθώς και των ακουστικών νεύρων. Οι εμβοές επίσης μπορεί να προκύψουν από έκθεση σε εκκωφαντικούς θορύβους, βαρηκοΐα που σχετίζεται με την ηλικία (πρεσβυακουσία), ωτοτοξικά φάρμακα, λοιμώξεις του αυτιού (ωτίτιδα) και άλλες καταστάσεις που επηρεάζουν το αυτί. Επίσης, η υπερβολική συγκέντρωση βύσματος κυψελίδας (κερί) στο αυτί, η δυσλειτουργία της ευσταχιανής σάλπιγγας, το σύνδρομο Meniere, η ωτοσκλήρυνση ή το ακουστικό νευρίνωμα συχνά συμβάλλουν στην εμφάνιση εμβοών.

Στις μη ακουστικές αιτίες εκδήλωσης εμβοών συγκαταλέγονται τυχόν διαταραχές της κροταφογναθικής άρθρωσης, τραυματισμοί στο κεφάλι ή το λαιμό, καρδιαγγειακές παθήσεις, αναιμία, αλλεργίες, υποθυρεοειδισμός ή διαβήτης. Επιπλέον, το άγχος και η ψυχολογική δυσφορία θεωρείται επίσης ότι συμβάλλουν στην έξαρση των συμπτωμάτων των εμβοών.

Διάγνωση και θεραπεία για τις εμβοές

Η διάγνωση των εμβοών εστιάζει στην ανεύρεση της υποκείμενης πάθησης που την προκαλεί. Στα πλαίσια της εξέτασης από εξειδικευμένο ΩΡΛ, διενεργείται πλήρης ακοολογικός έλεγχος για την αξιολόγηση της ακουστικής ικανότητας. Μπορεί να κριθεί σκόπιμη επίσης η επισκόπηση του αυτιού με χρήση οπτικού μικροσκοπίου (ωτομικροσκόπηση), η διενέργεια τυμπανογράμματος ή τέλος ο έλεγχος των ακουστικών αντανακλαστικών. Ανάλογα με τα ευρήματα, μπορεί να χρειαστούν πρόσθετες απεικονιστικές εξετάσεις, όπως μαγνητική ή αξονική τομογραφία.

Ως προς την αντιμετώπιση των εμβοών, το θεραπευτικό σχέδιο διαμορφώνεται ανάλογα με τη γενεσιουργό αιτία που τις προκάλεσε. Εάν οι εμβοές προέρχονται από συγκεκριμένη πάθηση (π.χ. συσσώρευση κεριού), η κατάλληλη θεραπεία μπορεί να μειώσει ή και να εξαλείψει τις εμβοές. Σε περιπτώσεις που οι εμβοές οφείλονται σε βαρηκοΐα, τα ακουστικά βαρηκοΐας μπορούν να ενισχύσουν τους εξωτερικούς ήχους, καθιστώντας τις εμβοές λιγότερο αισθητές. Εάν η κατάσταση οφείλεται σε εκκωφαντικούς θορύβους, η αποφυγή έκθεσης σε αυτούς και η χρήση ωτοασπίδων είναι ευεργετικές. Είναι σημαντικό επίσης τα άτομα να φροντίζουν να διατηρούν χαμηλή την ένταση του ήχου όταν ακούνε μουσική ή βλέπουν βίντεο ενώ φορούν ακουστικά. Ακόμα ευεργετικά λειτουργεί η αποφυγή της χρήσης μπατονέτας στο αυτί.

Άλλα μέτρα για την επιτυχή διαχείριση και αντιμετώπιση των εμβοών είναι:

• Η διασφάλιση της καρδιαγγειακής υγείας μέσω αυξημένης σωματικής δραστηριότητας και υιοθέτησης σωστών διατροφικών συνηθειών.
• Η αναθεώρηση της λήψης ορισμένων φαρμάκων που μπορεί να προκαλούν ή να επιδεινώνουν τις εμβοές.
• Περιορισμός της κατανάλωσης καφεΐνης ή αλκοόλ και διακοπή του καπνίσματος.
• Διαχείριση του άγχους.
• Σε κάποιες περιπτώσεις εξαιρετικά θεραπευτικά αποτελέσματα έχει η ενδοτυμπανική έγχυση κορτιζόνης. Πρόκειται για μια ελάχιστα επεμβατική μέθοδο που μπορεί να πραγματοποιηθεί και στο ιατρείο χωρίς πόνο, με χρήση ωτομικροσκοπίου και τοπική αναισθησία.

Οι εμβοές παραμένουν μια απαιτητική ως προς τη θεραπεία της κατάσταση, δεδομένης της περίπλοκης φύσης τους. Είναι ζωτικής σημασίας η έγκαιρη και ακριβής διαγνωστική αξιολόγηση από εξειδικευμένο ΩΡΛ για τον αποκλεισμό οποιασδήποτε σοβαρής υποκείμενης νόσου και την αποτελεσματική αντιμετώπιση των εμβοών. Ο Χειρουργός ΩΡΛ στην Αθήνα Dr. Πέτρος Λίτος ανευρίσκει την υποκείμενη ακουστική αιτία που προκαλεί τις εμβοές και διαμορφώνει έπειτα το κατάλληλο θεραπευτικό σχέδιο.